zaterdag, december 28, 2013

Hippie 2.0

Met als titel : "In Griekenland is er leven na de crisis"

Herkenbaar idealisme, hopelijk wat slimmer gerealiseerd dan wat ik - en vele tijdgenoten - probeerde . Ik schreef als reactie dit commentaar:

Ik deed in de jaren 70 en 80 met hart en ziel mee aan democratisering, werken in een kollektief en wonen in een woongroep. Gelukkig niet alles tegelijk, want al deze vormen zijn pijnlijk gesneuveld in de harde werkelijkheid. En dat terwijl de analyse in de film correct is: "The system opposed on us will mathematically fail."

Welwillende moedige pioniers kunnen met inzet, volharding en intelligentie het veel beter doen dan wij nu. Dat bewijst deze film en dat doet me goed.
Maar zelf 'sadder and wiser' heb ik lang gezocht naar een verklaring van het falen van ons Hippiedom 1.0. Ik vond het fatale patroon in een onderzoek bij muizen. (En nee, zoveel anders zijn wij heus niet.) 

Heel kort samengevat gaat dat zo: Elke sociale populatie bestaat een spectrum van individuen die varieert van extreem -zeg maar psychopatisch- egocentrisch tot even extreem prosociaal of altruïstisch. En er blijkt een verband te bestaan tussen exploratieve eigenschappen en prosociaal gedrag. Ten tijde  van crisis mijden juist deze types de verhardende overlevingsstrijd en verlaten de groep om elders hun heil te zoeken. Het is dus een heel specifiek soort dat opnieuw begint! De uitzonderingen die men dus ook collectief voor gek verklaard. De typische pionier die hulpvaardigheid enzovoort hoog in het vaandel draagt. In de film heeft men het ook voortdurend over dit soort waarden. Het acroniem Free and Real vat het mooi samen.

Dit speciale karakter van de pioniers verklaart het succes van dit soort vroege gemeenschappen. Maar vroeger of later ontstaat er een andere dynamiek. Het succes trekt namelijk een ander soort individuen aan, de opportunisten, exploitanten, intriganten en machtsbeluste asocialen. De meesten zullen zich eerst ook voordoen als welwillend, sociaal en coöperatief. Tot zij de macht hebben gegrepen en alleen nog hun eigen belang dienen. En zodra er strijd en dreiging is zullen alle betrokkenen -ook de meest vriendelijken- noodgedwongen terugvallen op agressie.

De meest geraffineerde profiteurs daar zul je niks aan merken. Die worden een gewaardeerd onderdeel van het systeem en profiteren als hoogstaande notabelen van de schijnbaar terechte voordelen die hun schijnbaar logisch en vanzelfsprekend toevallen. Omdat dit een natuurlijk patroon is, zal het bijna niemand opvallen... Maar kijk maar eens goed om je heen. Dan zie je de profiteurs zo zitten.

Wat het filmpje demonstreert is in principe perfect mogelijk. Ik hoop dat zij 'onze' fouten niet meer hoeven maken. (Zoals blind vertrouwen en ongefundeerd optimisme.) Maar hoe kunnen we machtsverdeling binnen de perken (van het gezamenlijk belang) te houden? Deze oplossing van deze puzzel ken ik nog niet. Ik ben blij met de onderzoeken van de Correspondenten naar hoe 'het' allemaal wel of niet werkt.
En ik hoor graag van mensen die het al beter weten dan ik...